Kompresörlerin verimli bir şekilde çalışabilmesi kurulum yapıldığı yerin şartlarıyla doğrudan ilgilidir. İşletmelerin pek çoğu verimli bir kompresör odası planlamasını atlar; sonuçta verimsiz bir kompresör odası ortaya çıkar. Bu durum, kompresörün çalışma performansını olumsuz etkiler ve sıkça arıza duruşlarına sebep olur. Bunun sonucunda bakım ve enerji maliyeti artar, üretim duruşları ortaya çıkar.

Pnömatik enerji endüstriyel işletmeler için vazgeçilmez önemli bir enerji kaynağıdır. Bu enerjinin elde edilmesinde ise hava kompresörleri rol alır. Buna göre, kompresörlerin verimli bir şekilde çalışabilmesi kurulum yerinin ideal şartları sağlaması gereklidir. Bu, kompresör dairesinin doğru bir şekilde projelendirilmesi ile mümkündür. 

Doğru projelendirilmiş bir kompresör odası sayesinde kompresörler uzun çalışma ömrü ve verimliliği elde edecektir. Böylece, bakım ve elektrik maliyeti azalarak daha düşük karbon ayak izi ile çevreye önemli bir fayda sağlanacaktır.

Bu makale ile kompresör dairesi şartlarının başlıca önemli konularına değinilecek ve doğru planlanmış bir kompresör dairesinin önemi vurgulanacaktır. 

Kompresör odası şartlarına şimdi birlikte bakalım:

Kurulumun yeri; Kompresörler zorlayıcı hava şartlarından olumsuz etkilenir ve verimlilikleri oldukça düşer. Bu nedenle kompresörler açık hava koşullarında (güneş, yağmur, tozlu ve kirli hava) kurulmamalıdır.

Kompresör dairesinin yakınında kimyasal maddeler ile bir üretim prosesi yapmaktan kaçınılmalıdır. Kompresör sistemi tarafından emilen bu kimyasal buharlar, sıcaklığın etkisiyle kompresör yağı ile tepkimeye girerek kompresöre ciddi zararlar verebilir, yangın ve patlama tehlikesine sebep olabilir.

Zemin; Kompresörler su baskınlarına karşı emniyetli bir yükseklikte, düz bir zemine terazisinde koyulmalı, zeminin kompresör ağırlığını ve titreşimlerini karşılayabilecek kabiliyeti olmalıdır.

Servis yapabilme kolaylığı; Kompresör dairesi, kompresör sisteminin rahat bir şekilde kurulumunu karşılayacak yeterli bir alana sahip olmalıdır. Böylece, kompresörlerin etrafında bakım ve servis çalışmaları için yeterli bir çalışma alanı sağlanacaktır.

Kompresörlerin servis işlemlerinde ve ağır bakımlarında, ağır parçaların servis alanına taşınmasına sağlayacak vinç taşıma sistemi kurulmalıdır.

Kompresör odasının yeterli düzeyde aydınlatması yapılarak yetkili personelin oda içerisinde daha net görüş açısı ile çalışması sağlanmalıdır.

Kompresör sisteminin yerleşimi; Kompresörlerin ve kurutucuların montajı, biri diğerinin sıcak havasını emmeyecek şekilde yapılmalıdır. 

Kompresör sisteminin tavsiye edilen yerleşimi sırasıyla; nem alıcı tank, kurutucu ve depolama tankı şeklindedir. Bu yerleşim düzeninin en önemli avantajı daha düzenli bir akış ile kurutucuya daha az yükleme yapılarak nemli basınçlı havanın daha verimli kurutulmasıdır.

Kompresör odasında sadece kompresör sistemini oluşturan ekipmanlar ve cihazlar bulunmalıdır. Isı üreten ya da ortama kirli egsoz havası bırakan, gereksiz cihaz ve makineler bulundurulmamalıdır. Bunların varlığı, ortam sıcaklığının artırılmasına ve emiş hava kalitesinin bozulmasına neden olacaktır. 

Emiş havası kalitesi; Kompresör odası emiş havasının kalitesi kompresörün verimli çalışmasında kritik bir öneme sahiptir. Emiş havası kirli-tozlu hava ve kirleticileri taşıyorsa; bu hava kompresör sistemine girdiğinde ciddi problemleri ortaya çıkaracaktır.

Hava emiş kalitesi sürekli kontrol edilmeli, hava kalitesini düşüren olumsuz faktörler azaltılmalıdır. Hava emiş pencereleri iyi bir şekilde filtre edilmeli ve bakımı sık periyotlarla yapılmalıdır.

Havalandırma; Kompresör odasının havalandırma hesabı, kompresör ve kurutucuların ısı yükleri dikkate alınarak yapılmalıdır. Kompresör odasına temiz hava girişi sağlanarak; sıcak hava dışarı atılıp, içeride sürekli taze hava sirkülasyonu sağlanmalı, oda sıcaklığı ideal sıcaklık aralığında tutulmalıdır. 

Hava soğutmalı kompresörlerin ve kurutucuların atık ısıları bir kanal sistemi ile kompresör odasından uzaklaştırılmalıdır. Bu atık ısı enerji kazanımına dönüştürülerek, ortam ısıtması ve sıcak hava ihtiyacı olan üretim proseslerinde kullanılabilir.

Kompresör odasının yeterli havalandırması sağlanmadığında, kompresör odası sıcaklığı artarak kompresörün yüksek sıcaklıkta çalışmasına sebep olur.

Bunun neticesinde kompresör aşırı ısınmadan dolayı kendini korumaya alarak duruşa geçer. Aynı zamanda, kurutucuya daha fazla yüklenileceğinden kurutma performansı düşerek, hava sistemine daha fazla nemli hava gönderilir. 

Kompresör odasının sıcaklığı minimum 5°C ile maksimum 40°C aralığında kararlı bir vaziyette tutulmalıdır. Bunun için kompresör odasının sıcaklık yönetimi, optimal bir sıcaklık aralığında sıcaklık kontrollü havalandırma sisteminin otomasyonu ile sağlanabilir.

Kompresör odası sıcaklığı kış mevsiminde 5°C‘nin altına düşürülmemelidir. Düşük ortam sıcaklığına sahip lokasyonlarda, kompresörün uzun süreli bir duruştan sonra ilk çalıştırılmasında yağlama sistemi ve su soğutma sistemi uygun ısıtıcılarla belirli bir süre ısıtılmalıdır. Aksi takdirde, kompresör ve kurutucu sisteminde buzlanma meydana gelerek, korumasız çalıştırmada sistemde ciddi zararlara yol açacaktır. Bunun için, kompresörün atık ısısından yararlanarak kompresör odasının ısıtılması, kanal sistemine yerleştirilen ve oda sıcaklığı ile kontrol edilebilen bir klape sistemi ile sağlanabilir; oda sıcaklığı istenilen sıcaklığa ulaşana kadar klape açık kalarak kompresör atık ısısı kompresör odasına tahliye edilir. 

Borulama Tesisatı; Basınçlı havanın en az basınç kaybıyla son kullanıcı noktalarına taşınabilmesi için borulama tesisatının doğru projelendirilmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle, basınçlı hava tesisatının projelendirmesi basınç kayıpları dikkate alınarak yapılmalıdır; boru çapı, uzunluğu, malzemesi, türbülans ve basınç düşümü oluşturmayacak doğru bağlantı tipleri ve elamanları seçimi vb. Kompresör dairesinin kurulacağı yer için; daha az mesafeli bir borulama tesisatı ile basınç kayıplarının minimize edilmesi ve muhtemel hava kaçakları sayısının azaltılması bakımından daha merkezi bir konum seçilebilir. Bu planlama aynı zamanda, borulama tesisatının verimliliğini artırarak kurulum maliyetini de düşürecektir. 

Borulama tesisatında en önemli nokta basınç kayıplarının minimize edilmesidir. Bu, basınçlı hava tesisatının doğru ve verimli planlanmasını gerektirir. 

Yoğuşma suyu; sıkıştırılmış basınçlı hava çiylenme sıcaklığına ulaştığında, yoğuşma meydana gelerek önemli miktarda su açığa çıkmaktadır. Bu yoğuşma suyu, kompresör odası zeminine tahliye edilmemelidir. Bu kontamine suyun, bir tesisat aracılığıyla su ayırıcısına gönderilerek filtre edilmesi sağlanmalıdır.

Elektriksel ve yangın güvenliği; Kompresör odasının güvenli bir şekilde çalışabilmesi, elektrik ve yangın güvenliği önlemlerinin alınmasını gerekli kılar. Bu nedenle, kompresör odasının elektrik tesisatı projesinin ve projede kullanılan elektrik malzemelerin yürürlükteki yönetmelik ve standartlara uygun olması gereklidir. Elektrik çarpmalarına ve statik yüklenmelere karşı topraklama bağlantısı yapılmış olmalıdır. Topraklama bağlantısının düzenli kontrolleri sağlanarak topraklama kalitesi ölçülmelidir.

Kompresör odası, muhtemel yangınların en kısa sürede etkili bir şekilde söndürülmesini sağlayan bir yangın söndürme sistemine sahip olmalıdır.

Kompresörlerin verimli bir şekilde çalışabileceği doğru, verimli bir kompresör odasının planlanması ve kurulumu bir maliyet gerektirecektir. Bu maliyet kendini, kompresörün kurulum şartlarının yetersizliğinden kaynaklanan enerji ve bakım maliyetlerinin önlenmesi ile kısa sürede amorti edecektir.

Kompresörlerinizi önemseyin! Yoksa ciddi bakım maliyetleri, kabarık elektrik faturaları daha kötüsü üretim duruşları ile karşı karşıya kalabilirsiniz.